“Je levensstijl aanpassen kan zo’n groot verschil maken. Wie elke dag frisdrank drinkt, heeft 43% meer kans op een hartinfarct.”
We spreken af aan het domein van Ryckevelde in het Brugse Assebroek. Professor Reginald Deschepper woont zelf aan de rand van het bos. Iets waar hij naar eigen zeggen dankbaar om is. “Er is momenteel veel misnoegdheid ten opzichte van de overheid en de politiek. Maar het is wel dankzij de overheid dat een natuurdomein als dit toegankelijk is voor ons. Ik kom hier dan ook elke dag wandelen. Soms spot ik zelfs een ree.”
Te veel antibiotica
Reginald heeft een achtergrond in de medische antropologie. Zijn doctoraat ging over het gebruik van antibiotica, zo vertelt hij me. “Ik stelde me de vraag: hoe komt het dat we in Vlaanderen zoveel meer antibiotica gebruiken dan in Nederland? Een van de conclusies was dat de Vlamingen meer vertrouwen hebben in geneesmiddelen, terwijl ze in Nederland de natuur meer zijn gang laten gaan. Ik sluit mij aan bij de Nederlandse visie. Pas op, als het nodig is, moet je zeker wél antibiotica nemen. Het probleem is gewoon dat het nu te veel wordt voorgeschreven waardoor de ziekteverwekkende bacteriën resistent worden. Als we antibiotica dan echt nodig hebben, werken ze niet meer.”
Mijn auto-ongeval was een breuklijn in mijn leven
De professor ondervond de impact van aanpassingen in je levensstijl zelf aan den lijve. Na een auto-ongeluk ging hij noodgedwongen meer wandelen en fietsen. Iets wat een groot effect had op zijn gezondheid. “Dat auto-ongeluk was echt een breuklijn in mijn leven. Ikzelf was gelukkig slechts lichtgewond, maar mijn auto bleek wel total loss. Doordat ik plots geen wagen meer had, ben ik meer beginnen fietsen en wandelen. Ik merkte dat gewoon een halfuurtje per dag wandelen al een groot verschil had op mijn gezondheidsproblemen. Terwijl de arbeidsgeneesheer me eerst gezegd had dat een hoge bloeddruk, hartkloppingen en hartritmestoornissen normaal zijn voor iemand die ouder is dan 50.”
20 minuutjes yoga in de tuin
Reginald is sindsdien gezond blijven leven. Elke morgen als hij opstaat doet hij 20 minuutjes yoga in de tuin en hij gaat regelmatig fietsen. “Ik neem ook nog zelden de lift. En ik kook altijd vers en vooral plantaardig. Ik eet zo’n 95% van de tijd vegetarisch. Ik was vroeger absoluut geen toonbeeld van gezond eten en at veel suikerrijke voeding. Als ik wat energie nodig had tijdens mijn doctoraat durfde ik wel eens een gebakje eten. Die switch maken is echter niet makkelijk. We hebben nu eenmaal een biologische drive naar suikerrijke voeding, want dat geeft ons energie. Vroeger was het probleem een tekort aan energie, nu hebben we een teveel aan energie.”
4 grote pijlers om je levensstijl te veranderen
Je levensstijl aanpassen heeft dus duidelijk een effect op je gezondheid. Reginald baseert zich hiervoor uiteraard niet enkel op zijn eigen ervaringen na het auto-ongeluk. De studies van de Amerikaanse arts Dean Ornish waren een echte eye-opener voor hem. “Een jaar of vijf geleden kwam ik in aanraking met zijn onderzoekswerk. Dokter Ornish bracht mensen met chronische aandoeningen gedurende een week samen voor een intensief begeleidingstraject op vlak van levensstijlaanpassingen, en volgde ze daarna ook wekelijks op. De resultaten waren ongelofelijk. Zo waren er mensen met verkalkte hartaders, iets wat normaal gezien progressief verslechtert, die een spectaculaire verbetering merkten op slechts een aantal maanden tijd.”
Maar hoe kwam de Amerikaanse arts concreet tot zulke opvallende resultaten? “Alles draait hierbij om vier grote pijlers: meer plantaardige voeding eten, beter leren omgaan met stress (bijvoorbeeld door yoga), terugvallen op sociale steun en tot slot: beweging. De eerste studies dateren al van 30 jaar geleden. Ik dacht: hoe is het mogelijk dat ik daar nog niet van gehoord had? Mijn collega’s ook niet trouwens. Ik vond dat we daar iets mee moesten doen. Sindsdien is dat de focus geworden van mijn werk.”
73% van de sterfgevallen zijn het gevolg van chronische ziektes
Het resultaat werd de vzw LifeMe, waarvan Reginald de voorzitter is. “Ik heb hiervoor contact gezocht met collega-onderzoekers, artsen en ook patiënten. Je merkt dat de tijd er nu rijp voor is, wat te maken heeft met de hoeveelheid aan chronische ziektes tegenwoordig. 73% van de sterfgevallen zijn op dit moment het gevolg van chronische aandoeningen. En die zijn voor een groot deel te wijten aan een slechte levensstijl. Ook met mijn boek ‘Je levensstijl als medicijn’ wil ik mensen tonen dat ze door hun levensstijl aan te passen belangrijke resultaten kunnen boeken op vlak van gezondheid. Ik vind dat levensstijl een meer prominente plaats verdient in onze maatschappij. Ik kijk daarbij ook naar de universiteiten. Studenten geneeskunde horen daar nauwelijks iets over tijdens hun studie, terwijl het zo belangrijk is.”
Corona en onze levensstijl
Reginald ziet ook mogelijkheden als het gaat om de preventie van corona. “Je zou je kunnen afvragen of corona ook geen vorm van levensstijlaandoening is. Begrijp me niet verkeerd, ik sta volledig achter alle maatregelen van de virologen om niet besmet te raken. Maar ik vind het zo merkwaardig dat er niet over levensstijl wordt gesproken, want wie sterft aan COVID-19 of heeft er zware gevolgen van? Dat zijn vaak mensen die een hoge bloeddruk, obesitas of hart-en vaatziektes hebben: allemaal typische levensstijlaandoeningen. Je kan op vrij korte tijd inspanningen doen waardoor je beter beschermd bent.” Slaap ziet hij eveneens als een belangrijke factor. “Als je een nacht minder dan 5u slaapt, daalt de kracht van je lichaam om virussen aan te pakken met 40%.”
Een powernap over de middag
Hoe kunnen bedrijven de principes van de 4 pijlers concreet implementeren? “Dat kunnen kleine dingen zijn. Zoals een frisdrankautomaat vervangen door een gezonder alternatief. Uit een studie blijkt namelijk dat mensen die dagelijks frisdrank drinken 43% meer kans hebben op een hartinfarct. Wat kan je nog doen? Verse en plantaardige voeding aanbieden over de middag. Werknemers zullen na de middag veel beter functioneren en minder loom zijn. Je kan zelfs nog een stap verder gaan en een powernap introduceren. In Oosterse landen, waar het gebruikelijk is dat mensen na de middag een dutje doen van 20 minuten, is de productiviteit een stuk hoger. Er worden minder fouten gemaakt en mensen voelen zich ook beter. Ook een belangrijke vind ik aandacht voor een rustige werkomgeving. Ondertussen is men meer en meer aan het terugkomen van open offices, waar je voortdurend afgeleid wordt.”
Samenleven in blauwe zones
Reginald ziet ook een cruciale rol weggelegd voor de maatschappij in z’n geheel. “Want”, zo zegt hij, “Je hoort heel vaak zeggen dat je levensstijl een persoonlijke verantwoordelijkheid is. Dat is deels waar, maar ook de omgeving is bepalend voor het feit of we gezond leven of niet. Waarom hebben zoveel Belgen momenteel overgewicht? Dat is niet omdat we allemaal slappelingen zijn, maar omdat we leven in een omgeving waar ongezonde voeding altijd en overal beschikbaar is. Daarom is het zo belangrijk om ook de omgeving te veranderen. Een mooi voorbeeld vind ik de zogenaamde blue zones wereldwijd. Dat zijn gebieden op verschillende plaatsen in de wereld, waar mensen merkbaar langer, gezonder en gelukkiger leven en dit alles op basis van die 4 pijlers waar ik het over had. Ze eten voornamelijk plantaardig, bewegen meer en leven samen in een hechte sociale groep. Nu zijn er ook nieuwe blue zones gecreëerd, zoals in het Amerikaanse Albert Lea in Minnesota. De afwezigheid op het werk wegens ziekte is in die nieuwe blue zone met 30% afgenomen. Ik was zelf trouwens ook aan het onderhandelen om in Sint-Pieters, samen met het wijkgezondheidscentrum, blauwe zones te maken, maar dat project is stilgevallen door corona. Het is echter nog steeds een van mijn ambities.”
Een cultuur van aardig zijn
Reginald heeft nog meer advies voor bedrijfsleiders om hun medewerkers (mentaal) gezond te houden. “Ik sta volledig achter een cultuur van aardig zijn. Dat klinkt misschien soft, maar uit onderzoek blijkt dat als je aardig bent voor een ander dit zowel voor jezelf als de ander een goede zaak is. Aardig zijn, is namelijk besmettelijk. Als je in een organisatie terechtkomt waar iedereen vriendelijk is, dan kan je bijna niet anders dan ook vriendelijk zijn om er te aarden.” Ook de hiërarchie in een bedrijf blijkt een belangrijke rol te spelen als het gaat om onze gezondheid. “In sterk hiërarchische bedrijven, waar mensen het gevoel hebben dat ze zelf niets in de pap te brokken hebben, voelt men zich ook minder goed. Er is een belangrijke studie, The Whitehall Study, waar mensen tientallen jaren opgevolgd werden. Wat bleek? Of mensen lang of minder lang leefden, hing af van hun hiërarchische plaats in de maatschappij. Als je het gevoel hebt dat je helemaal onder de ladder staat en geen impact hebt op je leven, werkt dat voortdurend in op je zenuwstelsel. Het heeft ook een impact op je immuniteit. Daarom is het belangrijk om mensen een gevoel van verantwoordelijkheid en autonomie te geven.”
We doen nu nog veel te vaak aan symptoombehandeling
Het einde van onze wandeling nadert. Ik wil Reginald graag nog vragen hoe hij het zou aanpakken als minister van Volksgezondheid. “Een van de grote problemen van onze gezondheidszorg is dat men nu veelal wacht tot er een probleem is en dan de symptomen behandelt. Terwijl chronische aandoeningen ondertussen alleen maar toenemen. 8% van de Belgen heeft bijvoorbeeld al diabetes. Wat velen niet beseffen is dat je diabetes type 2 onder controle kan houden door je levensstijl aan te passen. Ik zou dus veel meer inzetten op preventie, onder andere door wandelen en fietsen te stimuleren. En de luchtvervuiling en de chemische stoffen in onze voeding aanpakken. Ook zou ik gezonde voeding goedkoper maken. Want als we niet preventief beginnen werken, zal ons gezondheidssysteem het op een bepaald moment gewoon niet meer kunnen betalen.”
Vond je dit gesprek interessant? Het boek “Whealthy Workplaces” van Brecht Buysschaert bundelt 14 "Walk Your Talk"-gesprekken met wetenschappers, politici en bedrijfsleiders over hun visie op hoe organisaties meerwaarde behalen door te investeren in gelukkige en gezonde medewerkers.
