“Mensen gaan niet openlijk toegeven dat ze een geestelijke check-up nodig hebben, terwijl dat voor lichamelijke klachten vanzelfsprekend is. Dat taboe is niet goed.”
Hoe denkt de man die aan het hoofd staat van de koepelorganisatie van werkgevers over gezondheid en welzijn op de werkvloer? Hans Maertens nam me voor deze ochtendlijke Walk your Talk mee naar de heerlijke streek rond het West-Vlaamse Lichtervelde, naar de Huwynsbossen. De gedelegeerd bestuurder van Voka – Vlaams netwerk van ondernemingen – kent deze streek op zijn duimpje. Dat geldt ook voor wat er leeft in de 18.000 bedrijven die hij met Voka begeleidt en inspireert. Want ook voor een fitte levensstijl hebben bedrijfsleiders vandaag een sterk groeiende aandacht.
Beluister deze podcast via Anchor of via Spotify.
De Huwynsbossen zijn niet toevallig het decor van ons gesprek. Dit natuurgebied is de voorbije 30 jaar beetje bij beetje uitgebreid en aangeplant. De bewoners van Lichtervelde konden voor 1 euro een boom sponsoren en zo hun betrokkenheid tonen. Hans was één van de peters van het project en een van de stuwende krachten. Verbondenheid met een project is volgens Hans een belangrijke katalysator voor het welslagen van nieuwe initiatieven. Dat geldt voor zijn werk bij Voka maar ook voor het installeren van een cultuur waarin gezondheid en welzijn alle ruimte krijgen.
Hans zorgt goed voor zijn eigen gezondheid en mentale fitheid. Hij fietst per jaar zo’n 5.000 km, hij wandelt én om 6.30 uur trekt hij zijn baantjes. Hij omschrijft het heel poëtisch als ‘de kennismaking met de nieuwe dag’. Die dagen zijn natuurlijk meer dan goed gevuld. “Je moet erover waken dat je niet in overdrive gaat. Planning is fundamenteel en voortdurend moet je evenwicht zoeken. Mentale kracht hoort daar zeker bij. Wanneer ik nu aan het denken zou zijn dat ik na deze wandeling nog dit of dat moet doen, dat ik straks nog moet bellen naar x, y of z, dan ben ik niet bezig met jou bezig Brecht, en overbelast ik mijn brein. Dat zijn zaken die ik gaandeweg heb geleerd.” Hans deelt met mij een ingrijpende gebeurtenis in zijn leven waarbij hij net niet crashte en in de spreekwoordelijke grindbak terecht kwam als gevolg van zijn jachtige leven. Dat was voor hem een wake-up call, om te weten dat hij het anders moest aanpakken. Het ogenblik dat je je daarvan bewust bent, loopt alles veel beter. Hans doet dat door meer focus, bewust leven én genieten.
We zitten even op een bank en kijken naar de mistige velden en het glooiend landschap. “Die mist geeft ook het beeld van de periode waarin we vandaag leven. Er is veel mist, onduidelijkheid, sociaal, maatschappelijk, op gezondheidsvlak, economisch, en toch blijft de zon schijnen. Ik denk dat we hieruit moed kunnen putten. De zon gaat altijd op, de zon zal altijd schijnen, laat ons positief kijken.”
Als hoofd van Voka vindt hij het belangrijk dat hij ook in deze moeilijke tijden positivisme uitstraalt. Realist maar optimist, zo omschrijft hij het. Dat kun je alleen als je goed in je vel zit. Toch gaan mensen niet openlijk toegeven dat ze een geestelijke check-up nodig hebben, terwijl dat voor lichamelijke klachten vanzelfsprekend is. Dat taboe is niet goed. Dat brengt ons bij de actieplannen voor de toekomst. Voka is bezig met het strategisch plan ‘Samen Groeien’. Naast aandacht voor de impact van digitalisering en duurzaamheid is de focus op gezondheid en welzijn de derde grote pijler. Ook hier heeft corona voor openheid gezorgd. Het grote debat zal zijn hoe we gezondheidszorg ontwikkelen. De titel van het plan geeft al aan hoe Voka dat wil bereiken. “Wij reiken de hand aan heel wat organisaties, de medewerkers in onze bedrijven maar ook aan de vakbonden, milieuorganisaties, burgerbewegingen, de politiek, universiteiten, onderzoekers, hogescholen, … om het debat te openen. Ik ben ervan overtuigd dat we op termijn sámen tot een pact moeten komen om te groeien.”
Net zoals in mijn andere Walk Your Talks pols ik naar de verantwoordelijkheid voor een fitte levensstijl op de werkvloer. Hans verwijst naar wat de wetgever heeft vastgelegd maar hij vindt dat bedrijven ook spontaan een verhoogde aandacht hebben voor welzijn. “We zien steeds meer bedrijven die initiatieven nemen om hun medewerkers zich beter te laten voelen. Dat gaat van het aanbieden van sportinfrastructuur, begeleiding van medewerkers tot technieken om stress te verminderen. Als je medewerkers zich goed voelen, stijgt hun motivatie en kun je ze ook langer in je bedrijf houden. Maar het blijft natuurlijk de medewerker die de eindverantwoordelijkheid draagt van hoe hij ermee omgaat en wat hij er mee doet.”
Hans geeft aan dat een nieuwe manier van werken, met respect voor het welzijn en de gezondheid, een andere benadering vergt. “Wij proberen de uitdagingen van de 21ste eeuw te beantwoorden met recepten uit de 20ste eeuw. Een voorbeeld? Consumenten verwachten bij een webshop snelle levering maar dat kan niet zonder nachtarbeid. Die moet verantwoord, veilig en duurzaam worden geregeld. In Nederland heeft men dat al snel ingezien. Bij ons verandert er wel iets, maar traag. Daarover moeten we het debat voeren en dat willen we doen binnen het concept van ‘Samen Groeien’.
Positief denken geeft een belangrijke impuls aan dat debat. Hans is daar heel duidelijk over. “Wij hebben uiterst wendbare bedrijven die aan de top staan in Europa en de wereld, we hebben uitmuntende onderzoekers en universiteiten, we hebben sporters die top zijn, we hebben eigenlijk heel veel, maar we dragen dat onvoldoende uit. De Nederlanders die hebben daar geen last van, integendeel. De Fransen hebben daar geen last van met hun chauvinisme. De Duitsers hebben een aangeboren fierheid, de Britten voelen vanzelfsprekend nationalisme op hun eiland. We moeten wat meer ‘preus’ zijn zoals we dat in West-Vlaanderen zeggen.”
We vorderen al goed op onze wandeling in de Huwynsbossen. Ik ben benieuwd hoe Hans de stimulerende rol van Voka zelf ziet, buiten het ‘Samen Groeien’-debat om. Hans geeft aan dat de aandacht voor gezondheid op de werkvloer de voorbije 10 jaar een grote vooruitgang heeft gemaakt. Enerzijds doordat de financiële impact van gezondheidszorg nu een maatschappelijk thema is. De druk om budgetten efficiënt en effectief te besteden, is groot. Anderzijds groeit het aantal bedrijven dat investeert in de gezondheidseconomie. Van woonzorgcentra tot biotech. Ook Voka is actief bezig. Bijvoorbeeld door een toegewijd team te installeren. “Een initiatief is de Voka Health Community. Dat is een community van een 200-tal bedrijven en organisaties die heel regelmatig bijeenkomen voor infosessies en projecten rond zorg. Dit zijn aan de ene kant bedrijven die in deze sector actief zijn maar ook zorginstellingen, ziekenhuizen en patiëntenverenigingen. Op die manier plaatsen we dat op de agenda. En last but not least geven we tijdens onze infosessies, inspiratiesessies, debatten en bezoeken onze visie wat de meerwaarde is van een gezond HR-beleid. Ook voor preventie, want in ons land gaat slechts 2% van het budget naar het voorkomen van! En dat ondanks dat de bedrijven in vergelijking met 30 jaar geleden zoveel meer doen: medische check-ups, gezonde voeding, sportinitiatie, … Iedereen ziet dat het beter is voor de medewerker, het bedrijf en de samenleving. Elke zieke minder, elke afwezige minder is een win voor iedereen.” Hans werpt zelfs een idee op. “In die zin moeten we misschien vragen dat de overheid het mogelijk maakt dat men de inspanning die men levert op het vlak van gezondheid kan afschrijven zoals een investering. Dan heb je echt het symbool dat alles wat we doen voor de gezondheid van onze medewerkers, een investering is. Zonder dat dit tot zotte kosten leidt.”
De laatste meters gaan voorbij en de wandeling in de Huwynsbossen zit erop. Ik heb genoten. Hans heeft genoten. Een laatste bespiegeling gaat over het bizarre jaar 2020. “Het was een heel drukke periode, een periode om nooit te vergeten, dat zal duidelijk zijn. Maar ook een tijd waarin we heel veel geleerd hebben ook over onszelf, een tijd waarin ik ondanks de drukte toch een stuk rust teruggevonden heb, bijvoorbeeld doordat ik veel minder pendelde. Ik ga eind dit jaar de balans opmaken van 2020, wat dat in mijn leven betekent heeft”.
Vond je dit gesprek interessant? Het boek “Whealthy Workplaces” van Brecht Buysschaert bundelt 14 "Walk Your Talk"-gesprekken met wetenschappers, politici en bedrijfsleiders over hun visie op hoe organisaties meerwaarde behalen door te investeren in gelukkige en gezonde medewerkers.
