Wat is een toxische werkomgeving?
Een toxische werkomgeving is een werkplek waar de sfeer en cultuur zodanig negatief zijn, dat ze de mentale, emotionele en fysieke gezondheid van werknemers schaden. Medewerkers in een giftige werkomgeving ervaren geen veilige, productieve werkcultuur waarin samenwerking gestimuleerd wordt. In plaats daarvan, heerst er een klimaat van wantrouwen, angst en onzekerheid. Dergelijke omgevingen worden gecreëerd door structurele problemen, zoals gebrekkig leiderschap, onduidelijke communicatie en het wegkijken bij grensoverschrijdend gedrag.
6 signalen waaraan je een toxische werkplek herkent
1. Micromanagement
In een eerder artikel schreven we al over de toxische leidinggevende. Die houdt elke beweging die je maakt en het kleinste detail van je werk nauwlettend in de gaten. Je krijgt geen of weinig ruimte om beslissingen te nemen of fouten te maken, waardoor je het gevoel krijgt dat je niet vertrouwd wordt en constant moet presteren. Je zelfvertrouwen en je professionele groei worden daardoor ondermijnd.
2. Onrealistische werkdruk
Van een gezonde werk-privébalans is hier geen sprake. Overuren draaien en bereikbaar zijn buiten de werkuren zijn de norm. Micromanagement versterkt dat gevoel. De menselijke kant van werk wordt genegeerd en deadlines zijn onhaalbaar, wat leidt tot uitputting, gezondheidsklachten en een verminderde productiviteit.
3. Gebrek aan waardering en erkenning
Al de inspanningen die je levert om je job succesvol te volbrengen blijven onopgemerkt. Door een gebrek aan constructieve feedback en waardering voelen medewerkers zich niet gezien en verliezen ze hun motivatie.
4. Overmatige competitie en kliekjesvorming
Gezonde, vriendschappelijke competitie is geen probleem. In een giftige werkcultuur verandert die competitie echter al snel in een ware strijd. Medewerkers worden tegen elkaar opgezet en samenwerkingen worden tegengewerkt. Daarnaast ontstaan er duidelijke kliekjes binnen hetzelfde team, waarvan één kliekje vaak nauwer bij de toxische leidinggevende staat. Daardoor krijgt niet iedereen dezelfde informatie, doen roddels de ronde en worden medewerkers die tot het “verkeerde kliekje” behoren niet meer serieus genomen of zelfs genegeerd. Medewerkers voelen zich onveilig en geïsoleerd.
5. Grensoverschrijdend gedrag
In een toxische werkomgeving worden seksistische, racistische of denigrerende opmerkingen gezien als grapjes. Ook pesten, uitsluiting en vernederingen worden getolereerd. Dergelijk gedrag komt soms op een subtiele manier voor, bijvoorbeeld via non-verbale signalen of door medewerkers te negeren. De impact mag echter niet onderschat worden. Werknemers ervaren veel stress en zijn angstig. Ze verliezen hun vertrouwen in de organisatie en hun naaste collega’s.
6. Hoog personeelsverloop
Vaak is de enige oplossing om aan een toxische werkomgeving te ontsnappen ook letterlijk ontsnappen. Medewerkers kiezen ervoor de organisatie te verlaten. Het hoge personeelsverloop creëert een chronisch gevoel van instabiliteit.
Wat zijn de oorzaken van een ongezonde werksfeer?
De belangrijkste oorzaak van een toxische werkplek is terug te vinden in het leiderschap van de organisatie. Autoritaire leidinggevenden die slecht communiceren en onverschillig zijn voor de bezorgdheden van hun medewerkers werken een ongezonde sfeer in de hand.
Druk gecreëerd door externe factoren, zoals onhaalbare objectieven, onderbezette teams en financiële onzekerheid draagt bij aan een prestatiegerichte cultuur waarin het menselijke aspect op de achtergrond verdwijnt.
Een toxische werksfeer komt daarnaast gemakkelijker voor in bedrijven zonder duidelijke waarden en gedragsnormen. Tot slot speelt ook de manier waarop er op negatief gedrag wordt gereageerd een grote rol. Als negatief gedrag wordt getolereerd, heeft het vrij spel om zich uit te breiden en in de organisatie te nestelen.
Wat zijn de gevolgen van een giftige werkomgeving?
Werken in een toxische omgeving heeft een grote impact op medewerkers, en op de organisatie in het algemeen. Een toxische werksituatie kan leiden tot:
- Mentale klachten, zoals chronische stress, concentratieproblemen, faalangst en op termijn tot complete uitputting en burn-out.
- Emotionele klachten, zoals weinig zelfvertrouwen, angstgevoelens en depressieve gevoelens.
- Fysieke klachten, zoals slaapstoornissen, hoofdpijn, maag- en darmklachten en hartkloppingen.
- Hoog ziekteverzuim voor de organisatie, doordat medewerkers uitvallen door bovenstaande klachten.
- Hoog personeelsverloop, omdat medewerkers met het oog op hun eigen welzijn de organisatie verlaten.
Hoe ga je het beste om met een ongezonde werkplek als werknemer?
De eerste stap is erkennen dat je in een giftige werkomgeving werkt en dat het probleem niet bij jou ligt. Door de vele negatieve signalen gaan medewerkers aan zichzelf twijfelen. Het is echter belangrijk om te beseffen dat je als werknemer niet constant onder druk hoort te staan of je angstig moet voelen door je werk. Je mag ook absoluut je grenzen aangeven. Dat betekent niet dat je in conflict moet gaan, maar wel dat je aangeeft wat niet acceptabel is voor jou en dat je, bijvoorbeeld, aanpassingen doet aan je werkritme om je werk-privébalans meer in evenwicht te krijgen.
Documenteer ongepaste gebeurtenissen. Schrijf de situaties op waarin je je onveilig of buitengesloten voelde. Als je een gesprek wil aanknopen met HR, kan zo’n logboek helpen om je houvast te geven.
In een toxische werkomgeving kan je je gemakkelijk geïsoleerd voelen. Het kan helpen om steun te zoeken door erover te praten met een collega die je vertrouwt, een vertrouwenspersoon of een extern persoon. Op die manier zorg je ervoor dat je er niet alleen voor staat.
Eerder in het artikel haalden we al aan dat een toxische werkomgeving leidt tot een hoger personeelsverloop. Als de situatie niet beter wordt, is vertrekken vaak de beste keuze voor je eigen welzijn. Je gezondheid gaat nog steeds voor op je werk.
Hoe los je een toxische bedrijfscultuur op als HR-professional?
Als HR-professional speel je een sleutelrol en ben je waarschijnlijk een van de eerste aanspreekpunten van medewerkers die de situatie willen aankaarten. Luister naar medewerkers. Zorg dat ze zich veilig voelen om hun bezorgdheden te uiten. Dat kan ook via anonieme kanalen en enquêtes.
Analyseer de werkcultuur en probeer patronen te vinden, zodat je gericht oplossingen kan zoeken om de toxische sfeer te doorbreken. Duidelijke normen en waarden voor iedereen kunnen daarbij helpen. Organiseer opleidingen of coachingmomenten voor het management, promoot een cultuur waarin feedback en waardering centraal staan en creëer een veilige omgeving waarin medewerkers durven te communiceren.
Een toxische werkomgeving zet je niet van de ene dag op de andere recht. Er is tijd en betrokkenheid voor nodig. Het welzijnskompas van Springbok Coaching kan je helpen om een duidelijk beeld te krijgen van de organisatie en om een effectief welzijnsbeleid uit te werken en te implementeren.
Artikel geschreven door Brecht Buysschaert. Oprichter, coach en keynote spreker bij Springbok Coaching.
Hoe kan Springbok Coaching jou helpen?
Springbok Coaching helpt je huidige situatie in kaart te brengen met het welzijnskompas en een duurzaam welzijnsbeleid te implementeren waarin medewerkers zich gezien en gewaardeerd voelen.
Wil je ermee aan de slag gaan? Contacteer ons.
Ontvang tot 30% subsidie via de kmo-portefeuille van VLAIO. Registratienummer: DV.A238137. Lees meer …
Springbok Coaching
- Mellestraat 297A
- 8501 Heule (Kortrijk)
- +32 (0)484 58 60 06
- BE 0650.718.560
- hello@springbokcoaching.be